Chế độ ăn lành mạnh rất quan trọng đối với thai phụ. Xây dựng một chế độ ăn vừa đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cân đối; sẽ hỗ trợ cho việc phòng ngừa và điều trị tiểu đường khi mang thai.
1. Tiểu đường khi mang (tiểu đường thai kỳ) là gì?
Bệnh tiểu đường thai kỳ xảy ra ở phụ nữ mang thai. Đây là tình trạng rối loạn chuyển hóa insulin của cơ thể.
Vai trò của hormone insulin là giúp glucose trong máu di chuyển đến các tế bào; để tạo ra năng lượng cần thiết duy trì sự sống. Trong quá trình mang thai, cơ thể người mẹ sẽ tự động đề kháng với insulin ở mức độ nhẹ; để nồng độ glucose trong máu cao hơn một chút và truyền cho thai nhi.
Trong nhiều trường hợp, quá trình này lại diễn ra quá mức; khiến cơ thể không còn đáp ứng được với insulin hoặc không tạo ra đủ insulin. Dẫn đến lượng đường trong máu tăng lên và gây nên bệnh tiểu đường thai kỳ.
2. Tại sao chế độ dinh dưỡng tại quan trọng với người mắc tiểu đường thai kỳ
Hầu hết phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ đều có thể kiểm soát đường huyết của mình; chỉ bằng cách đơn giản là thay đổi chế độ ăn uống kết hợp với việc tập luyện thể chất. Việc tuân thủ đúng kế hoạch ăn uống có thể giúp bạn kiểm soát tiểu đường thai kỳ; nuôi dưỡng thai nhi đang phát triển và giúp bạn cảm thấy khỏe mạnh.
Đối với một số phụ nữ; chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất vẫn không đủ để kiểm soát đường huyết. Nếu đường huyết vẫn ở mức cao, bạn có thể phải dùng insulin theo chỉ định của bác sĩ.
Vì vậy, chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn thiết lập một kế hoạch ăn uống lành mạnh.
3. Thực phẩm nên ăn cho phụ nữ bị tiểu đường khi mang thai
Mẹ bầu nên chú trọng một chế độ ăn gồm có các thực phẩm có lợi sau đây:
– Thịt nạc, đậu hũ, sữa chua, các loại sữa ít béo/không béo và không đường.
– Các loại hạt đậu đỗ, gạo lứt, các loại trái cây ít ngọt, rau củ quả
– Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày (3 bữa chính và 1-2 bữa phụ); để đảm bảo không làm tăng đường máu lên quá cao sau khi ăn và tránh không để đường máu hạ thấp trước bữa ăn
4. Thực phẩm nên tránh đối với thai phụ bị tiểu đường thai kỳ
Hạn chế tối đa những loại thực phẩm không có lợi như sau:
– Những loại thực phầm dễ tăng đường huyết như: bánh kẹo, kem, chè, trái cây quá ngọt…
– Không nấu thức ăn quá mặn và không ăn thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp
– Hạn chế ăn đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, thực phẩm có nhiều chất béo
– Hạn chế sử dụng nước ngọt, đồ uống có ga và có chất kích thích
5. Thực đơn dinh dưỡng gợi ý cho thai phụ bị tiểu đường khi mang thai
Bữa sáng
Các thức ăn chứa tinh bột sẽ được chuyển hóa thành glucose trong cơ thể. Insulin là hormone cần thiết để làm giảm glucose huyết. Chuyển hóa glucose ở người đái tháo đường thai kỳ bị rối loạn; do hoạt động kém hiệu quả của insulin. Vì vậy, tổng lượng tinh bột nạp vô hàng ngày chỉ nên chiếm khoảng 50 – 60% tổng lượng năng lượng. Nếu tổng lượng tinh bột này chia đều cho 6 bữa ăn; thì sẽ thấp hơn lượng tinh bột người bình thường thường dùng.
Bữa sáng rất quan trọng với người mắc tiểu đường khi mang thai. Nếu buổi sáng bạn không hoạt động nhiều thì có thể ăn ít hơn các bữa còn lại. Một bữa sáng lý tưởng là ăn đầy đủ dinh dưỡng từ các nhóm thức ăn: tinh bột, đạm, béo và vitamin. Sẽ tốt hơn nếu lượng tinh bột ăn vào là loại chưa qua chế biến như ngũ cốc nguyên cám, bánh mì đen, đậu…
Một số món ăn đơn giản sau có thể phù hợp: một quả trứng chiên với một lát bánh mì và một ít rau trộn salad; một phần phở, bún bò, hủ tiếu nhỏ dùng kèm giá luộc, một chén cháo yến mạch nấu với thịt băm… Đừng quên sữa cũng là nguồn cung cấp chất đạm và vitamin, khoáng chất dồi dào. Một ly sữa không đường sau mỗi bữa sáng rất tốt cho mẹ và em bé.
Bữa trưa và tối
Thực đơn của các bữa ăn chính này có thể phong phú hơn nhưng vẫn phải đảm bảo một lượng tinh bột nhất định. Hầu như bạn có thể ăn mọi loại thức ăn như người bình thường. Tuy nhiên, chìa khóa để kiểm soát tốt đường huyết là cách phối hợp thức ăn sao cho cân bằng giữa năng lượng và chất dinh dưỡng.
Một số gợi ý cho bữa trưa và tối như một cái sandwich gà kèm salad rau quả, một chén cơm trắng với canh rau và thịt luộc/rán, một lát cá hồi nướng dùng kèm súp bí đỏ và bông cải hấp… Bạn có thể sáng tạo món ăn sao cho phù hợp với sở thích, miễn sao đảm bảo các nguyên tắc về dinh dưỡng mà bác sĩ tư vấn.
Cách đơn giản nhất có thể kiểm soát lượng thức ăn mỗi ngày là lập ra kế hoạch ăn uống và tuân thủ nghiêm túc theo kế hoạch đã đề ra. Bạn cũng có thể nhờ bác sĩ tư vấn thêm kế hoạch ăn uống của mình. Như vậy, mẹ bầu tiểu đường khi mang thai sẽ không sợ ăn quá thiếu hay thừa dinh dưỡng.
Có một nguyên tắc chia khẩu phần ăn đơn giản nữa mà bạn có thể áp dụng là nguyên tắc “cái đĩa”. Nhóm thức ăn cung cấp chất đạm chiếm một góc tư đĩa, một góc tư còn lại là tinh bột và nửa đĩa còn lại chủ yếu là rau xanh và một ít trái cây. Thêm một ly sữa không đường, sữa chua sau mỗi bữa ăn để bổ sung thêm canxi.
Các bữa phụ
Các bữa ăn phụ giúp người mẹ có đủ năng lượng hoạt động trong ngày cũng như giúp điều hòa đường huyết, tránh những lúc đường huyết quá cao hoặc xuống quá thấp. Bữa ăn phụ là một phần bữa ăn chính chia nhỏ ra chứ không phải là phần ăn thêm vào sau ba bữa ăn chính thịnh soạn. Bữa ăn phụ thường đơn giản gồm một ít tinh bột và protein, ví dụ như: một lát bánh mì phết bơ đậu phộng, một hũ yaourt trái cây, một chén salad cá hồi…
Song song với việc ăn uống hợp lý là tăng cường vận động và tự theo dõi đường huyết thường xuyên. Khám thai định kỳ giúp bác sĩ có thể theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng kịp thời. Khi cần thiết, bác sĩ có thể kê toa thêm insulin để đường huyết được kiểm soát tốt hơn.
